Tijdens een wandeling in het bos of bij het bestuderen van planten op het landgoed kom je ze wel eens tegen. Rare kleurrijke vergroeiingen van plantendelen. Dit zijn dus gallen. Gallen zijn abnormale vergroeiingen van plantenweefsels die veroorzaakt worden door allerlei soorten organismen. De opvallendste zijn vaak de gallen van galwespen, galmuggen of galmijten maar de vergroeiingen kunnen ook veroorzaakt worden door schimmels of bacteriƫn. Het voordeel voor veel van deze organismen is dat de larve zich kan ontwikkelen in een veilige omgeving. Gallen hebben allerlei gekke vormen en kleuren en komen op allerlei planten voor, van zomereik tot en met brandnetel.
Elzenvlag is een gal die veroorzaakt wordt door een schimmel op de zwarte els.
Hondsdrafbeursjesgalmug is een gal die veroorzaakt wordt door muggen op hondsdraf.
Neem nu de aardappelgalwesp die kwam ik vorige week nog tegen op het landgoed. De ongevleugelde vrouwtjes van de aardappelgalwesp (veroorzaker) komen in de winter uit de grond om eitjes te leggen tussen de nog niet uitgelopen knoppen van de zomereik. Dit doet ze met haar legboor, naast de eitjes zet ze ook een stofje af die een biochemische reactie veroorzaakt in het systeem van de zomereik. Op deze plek groeit een grote gal van 2-3 centimeter doorsnede die op een aardappel lijkt. In deze aardappelgal ontwikkelen zich nu gevleugelde mannetjes en vrouwtjeswespen. Na de paring graven de vrouwtjes zich in de grond om de eitjes af te zetten die voor alleen vrouwelijke nakomelingen zorgt. Deze nakomelingen maken de cyclus weer rond in de winter.
Aardappelgalwesp op zomereik
Naast de relatie van galveroorzaker en gastheer is er ook een relatie tussen niet gal verwekkende organismen. Dit zijn bijvoorbeeld sluipwespen die zich speciaal hebben geƫvolueerd tot het prederen van gallen. De sluipwespen hebben een lange legboor waarmee ze door de schaal van de gal heen boren en een eitje afzetten op de larve van de galveroorzaker. Je ben dus nooit hellemaal veilig in een gal.
Zie de link voor een kort filmpje van David Attenborough over gallen.
Tekst: Jos Hoekerswever
Foto’s: Jos Hoekerswever
Bron: Veldgids plantengallen, soortenbank.nl